Voor de voorstelling T O W E R op het Amsterdam Fringe Festival kwamen schrijver Basak Layic, regisseur Mara van Nes en acteur Sipan Sezgin Tekin twee weken samen in Theater van Deyssel (Frascati) voor een onderzoek naar verbondenheid. Voor deze 60 minuten durende voorstelling schreven ze een nieuwe mythe gebaseerd op het oude verhaal van De Toren van Babel. 

De Toren van Babel vertelt een verhaal over de dualiteit van menselijke verbondenheid; de wens tot eenheid op mondiaal niveau en tegelijk een daardoor steeds meer gecompartimentaliseerd wereldbeeld. Hoe bewegen we tussen eenheid en afzondering? Hoe blijven we met elkaar verbonden als we niet meer dezelfde grond delen maar steeds hogere torens bouwen?

"We leven in een wereld waarin we tegenover elkaar staan, waarin we elkaar steeds minder begrijpen. Met T O W E R willen we een poging doen om samen te komen, samen te bouwen; een toren als metafoor voor verbinding; een nieuwe wereldorde. En tegelijk willen we de onmogelijkheid hiervan laten zien, want de toren zal steeds opnieuw instorten, maar we blijven het proberen"

 
VOORONDERZOEK

De voorstelling T O W E R ontstond door periodes van werk en research in 2021/2022 onder de werktitel “Rebuilding The City”. Een zoektocht naar collectiviteit 3.0. De eerste research week bestond uit een interactieve werksessie met publiek in de zomer van 2021. Tijdens deze research kwam voor het eerst het verhaal over de Toren van Babel ter spraken. Een Bijbels verhaal uit Genesis wat het verhaal verteld van een volk, na de eerste zondvloed, dat één taal spreekt en besluit oostwaarts te migreren naar het land van Shinar. Hier besluiten ze een stad te bouwen en, uit angst voor een tweede vloed, een toren die de hemel kan bereiken zodat de mensheid de aarde kan verlaten en god’s troon kan overnemen. God straft de mensen voor hun hoogmoed door de toren te verwoesten en de mensheid te verdelen in afgezonderde stammen en talen. 

In December 2021 werkte Basak Layic en Mara van Nes als duo verder tijdens een residentie bij Theater Frascati in Theater van Deyssel (Amsterdam Nieuw-West). Zij gingen in gesprek met buurtbewoners in Slotermeer over de naderende gentrificatie van de wijk. Hierbij gebruikte ze houten blokjes om samen met de bewoners hun stad te visualiseren. Geïnspireerd door deze gesprekken verzamelde Layic en van Nes inzichten en interpretaties t.o.v. het verhaal van de Toren van Babel. Het verhaal van mensen die samen een toren bouwen naar de hemel en een god die hen hiervoor straft kent vele equivalenten in andere culturen; van de Sumeriërs tot de Cherokee. De betekenissen van dit archetypische verhaal werden een leidraad in de research voor de voorstelling op Fringe Festival. 

“De mythe van de toren van Babel bleek relevanter dan ooit. Wij stelde ons voor dat De Tweede Toren van Babel inmiddels al gebouwd is, onder invloed van mega coöperaties en technologische vooruitgang. Ons verlangen naar vooruitgang is vandaag de dag weliswaar niet meer gericht op het bereiken van een hemel, ver boven de wolken, maar niettemin proberen we voor God te spelen. In onze drang naar vooruitgang en verbetering denken we meer samen te kunnen komen in ‘the global village’, terwijl we in werkelijkheid misschien wel verder en verder van elkaar verwijderd raken” 

In de zomer van 2022 besloten Layic en van Nes hun research voort te zetten en startte ze een samenwerking met theatermaker en acteur Sipan Sezgin Tekin. Ze werden uitgenodigd voor opnieuw een residentie bij Theater Frascati op locatie in Theater van Deyssel. Hier maakte ze in 3 weken op collectieve wijze de 60 minuten durende voorstelling TOWER, met als thema ‘verbondenheid’, die ze tijdens het Fringe Festival in September, 13 keer speelde voor publiek. Ze bouwde met 600 bakstenen een decor en publieksopstelling waarbij de techniek vanaf de vloer werd bestuurd en het hoofdpersonage (gespeeld door Tekin) hier op, onder en tussen het publiek zijn verhaal deed. De slotscène speelde zich buiten af, in de realiteit van de Lodewijk van Deysselstraat, rond een vuur. 

VOORSTELLING

Voor TOWER schreven zij een script, een nieuwe mythe, met drie personages. In een intieme setting, met het publiek rondom, wordt op interdisciplinaire wijze (met soundscape en lichtontwerp) de vertelling, van het beklimmen van de toren, gedaan. In drie herhaalde pogingen wordt het publiek meegenomen door het hoofdpersonage De Graver (Sipan Sezgin Tekin) die in navolging van zijn vader en grootvader een toren heeft gebouwd en het volk van Shinar naar de hemel leidt. Onderweg voert De Graver dialogen met De Hoge Priester (Mara van Nes) en De Wetenschapper (Basak Layic) die de motieven voor het beklimmen van de toren op scherp zetten. Het onontkoombare lot van het instorten van de toren (door een God die de mensheid straft voor diens hoogmoedigheid) creëert een herhalende cyclus waarin De Graver het vooruitgangs streven steeds meer begint te bevragen.

Parallel aan de mythische verhaallijn vindt er op meta-niveau een conflict plaats tussen de makers van de voorstelling. De acteur wil uit het geschreven script ontsnappen maar de schrijver (die de wetenschapper vertolkt) en de regisseur (die de priester vertolkt) dwingen de acteur middels licht en geluid om door te spelen. Het publiek wordt aangesproken als zijnde het volk van Shinar en heeft een interactieve functie in de performance.

De drie makers onderzochten tijdens dit maakproces ook doorlopend hun eigen onderlinge samenkomst als drie makers uit verschillende disciplines, met verschillende culturele achtergronden (Turks, Nederlands en Koerdisch), in een gedeelde generatie. Ze gingen opzoek naar hun eigen collectieve werkwijze als schrijver, regisseur en acteur. Zo werd het verhaal van De Toren van Babel niet alleen het verhaal van de voorstelling maar ook het verhaal van dit maakproces waarin collectief en individu in meertaligheid door elkaar begon te lopen.